مزاج خوراکی ها کلید تغذیه هوشمند در طب سنتی
آیا تا به حال به این فکر کردهاید که چرا برخی غذاها شما را سرحال میکنند و برخی دیگر باعث سنگینی، بیحالی یا حتی بیخوابیتان میشوند؟ پاسخ این تفاوتها را باید در مزاج خوراکی ها جستوجو کرد. در طب سنتی ایرانی، همه مواد غذایی دارای طبیعتی خاص هستند که به آنها مزاج گفته میشود. این مزاجها بر اساس ترکیبی از چهار خلط اصلی بدن (صفرا، سودا، دم و بلغم) به چهار دستهی کلی تقسیم میشوند:
- 💧 سرد و تر (بلغمی)
- 🧊 سرد و خشک (سوداوی)
- 🔥 گرم و خشک (صفراوی)
- 🌞 گرم و تر (دموی)
مزاج خوراکی ها چه اهمیتی دارد؟
مزاج خوراکی ها نقش کلیدی در حفظ تعادل بدن دارند. اگر فردی خوراکیهایی را مصرف کند که با مزاج اصلی بدن او ناسازگار باشد، بهمرور دچار اختلالات جسمی و روحی خواهد شد. از جمله مشکلاتی مانند بیخوابی، یبوست، نفخ، چاقی موضعی، افسردگی، اضطراب یا حتی بیماریهای مزمن.
مثلاً:
- فردی با مزاج گرم و خشک اگر مرتب غذاهای تند و چرب بخورد (که مزاجشان نیز گرم و خشک است)، دچار حرارت و خشکی بیش از حد میشود که ممکن است به بیقراری، آکنه و حتی عصبانیت زیاد منجر شود.
- یا شخصی با مزاج سرد و تر اگر اغلب لبنیات، ترشی و میوههای سرد بخورد، ممکن است دچار ضعف گوارش، بلغم زیاد و کاهش انرژی شود.
👉 همین حالا تست مزاجشناسی رایگان سلامتکده رو انجام بده 🌟
چطور خوراکی مناسب با مزاجمان را انتخاب کنیم؟
در طب سنتی، اصل مهم تعادل مزاجی است؛ یعنی هر فرد باید خوراکیهایی مصرف کند که مزاج او را متعادل نگه دارد.
مزاج فرد | مزاج غالب بدن | بهتر است مصرف کند از مزاج… | بهتر است پرهیز کند از مزاج… |
---|---|---|---|
بلغمی | سرد و تر | گرم و خشک | سرد و تر |
سوداوی | سرد و خشک | گرم و تر | سرد و خشک |
صفراوی | گرم و خشک | سرد و تر | گرم و خشک |
دموی | گرم و تر | سرد و خشک | گرم و تر |
مزایای شناخت مزاج خوراکی ها:
- جلوگیری از بیماریهای سردی و گرمی
- افزایش انرژی و شادابی
- تنظیم خواب و خلقوخو
- کمک به گوارش و دفع راحت
- حفظ تناسب اندام و وزن سالم
- جلوگیری از پیری زودرس

مزاج خوراکی ها رو بشناسید
در ادامه، جدولی جامع و کاربردی ارائه شده که خوراکیها را بر اساس مزاج آنها طبقهبندی کردهایم تا بتوانید با آگاهی بیشتر، تغذیهای هماهنگ با طبیعت بدنتان داشته باشید و از غذا نه فقط برای سیر شدن، بلکه برای سلامتی و تندرستی پایدار بهرهمند شوید.
جدول مزاج خوراکی ها
💧 سرد و تر (بلغمی) | 🧊 سرد و خشک (سوداوی) | 🔥 گرم و خشک (صفراوی) | 🌞 گرم و تر (دموی) |
---|---|---|---|
اسفناج | ارزن | اسپند | انجیر تازه |
اسفرزه | ازگیل | اسطوخودوس | انگور |
انار شیرین | انار ترش | افتیمون | بادام شیرین |
آلو | آبغوره | انبه | بادام زمینی |
آناناس | آلبالو ترش | انیسون | تخم شربتی |
باقلا تازه | بارهنگ | آویشن | خربزه |
بامیه | باقلا خشک | بادیان | طالبی |
به دانه | بالنگ | بادمجان | موز |
پرتقال | برنج | بادرنجبویه | زردآلو |
پنیر تازه | بلوط | برگ بو | خرما |
تخم هندوانه | تمشک | ترخون | گوشت گوسفند |
تخم کدو | ترشک | تربچه | گوشت گوساله |
توت فرنگی | ریواس | جوز هندی | گوشت بلدرچین |
دارابی | زرشک | چای سبز | گوشت بوقلمون |
دوغ | زغالاخته | چای سیاه | گوشت مرغ محلی |
سرشیر | زالزالک | دارچین | گوشت میگو |
سلمک | تمر هندی | رازیانه | جگر گوسفند |
سیب زمینی | غوره | زعفران | زبان گوسفند |
کدو حلوایی | گریپفروت | زنجبیل | دنبه |
کدو خورشتی | لیمو عمانی | زنیان | دل |
خرفه | نارنج | زیره سبز | قلب |
خیار | به ترش | زیره سیاه | کله پاچه |
قارچ | لیموترش | زردچوبه | سیرابی |
کاهو | سیب ترش | روغن زیتون | کشمش |
کاسنی | سیرابی | روغن نارگیل | مویز |
گوجه فرنگی | گوشت بز | روغن سیاهدانه | قیسی |
هندوانه | ذرت | روغن کنجد | شیره انگور |
ماءالشعیر | عدس | روغن کرچک | عناب |
مغز گوسفند | ماش | روغن بادام تلخ | شفتالو |
لیمو شیرین | ولیک | سیر | شلیل |
شیر | قهوه | شنبلیله | گرمک |
نخود فرنگی | نشاسته | شوید | لوبیا سبز |
هلو | سماق | ریحان | هویج |
سیبزمینی ترشی | شاهبلوط | پونه | یونجه |
نارنگی | شاهدانه | تره | گندم |
خامه | سرکه | تره فرنگی | گوشت بره |
گوشت گاو | کشک | جعفری | گوشت آهو |
گوشت ماهی | قرهقروت | زیتون رسیده | گوشت غاز |
گوشت خروس | شکر سفید | سنبل الطیب | گوشت دل |
گوشت قرقاول | شکر سرخ | زنیان | گوشت کبوتر |
گوشت بز | فرآوردههای صنعتی | بزرک سیاه | گوشت مرغابی |
عرق کاسنی | آبلیمو | بزرک قهوهای | عسل |
عرق بیدمشک | آبغوره | عرق آویشن | تخم خربزه |
عرق شاهتره | خاکشیر | عرق بادرنجبویه | تخمه طالبی |
عرق خرفه | جو | عرق نعناع | تخم ریحان |
عرق خارشتر | جو دوسر | عرق رازیانه | ترب سفید |
عرق خیار | مازو | عرق بابونه | سیب شیرین |
آب دوغ خیار | سوسنبر | عرق بهارنارنج | گلابی شیرین |
آب انار | سیاهدانه | عرق هل | به شیرین |
آب پرتقال | شاهتره | عرق اسطوخودوس | شلغم |
آب هندوانه | شنبلیله | عرق بومادران | کیوی |
نکات تکمیلی مهم درباره مزاج خوراکیها
- تأثیر پخت و ترکیب غذاها بر مزاج:
نوع پخت و ترکیب غذاها با یکدیگر میتواند مزاج نهایی غذا را تغییر دهد. مثلاً گوشت گاو که سرد است، اگر با ادویههایی مثل زنجبیل یا دارچین طبخ شود، معتدلتر میشود. - تأثیر فصل و سن بر مزاج:
بدن انسان در فصل زمستان بیشتر به غذاهای گرم و خشک نیاز دارد و در تابستان به غذاهای سرد و تر. همچنین افراد مسن سردمزاجتر و کودکان گرممزاجتر هستند. - مهم بودن تعادل نه افراط:
مصرف خوراکی با مزاج مخالف مزاج بدن، به معنی حذف کامل غذاهای مشابه مزاج فرد نیست؛ بلکه به معنی کاهش مصرف و رعایت تعادل است. - درمان با غذا:
در طب سنتی بسیاری از مشکلات جسمی و روحی با اصلاح مزاج و نوع غذا برطرف میشود. این یعنی غذا، نقش دارو هم دارد.
🍳 کلیک کن و با بهترین روغنهای خوراکی در طب سنتی آشنا شو 🌿
جمعبندی نهایی: غذایت را بشناس تا سلامت بمانی!
شناخت مزاج خوراکیها، کلید طلایی طب سنتی برای رسیدن به تندرستی است. اگر بدانیم بدنمان چه طبعی دارد، و خوراکیها از چه مزاجی برخوردارند، خیلی ساده میتوانیم با تغذیهای متعادل، خود را از بسیاری از بیماریها، ناآرامیهای ذهنی و مشکلات گوارشی نجات دهیم.
به جای حذف بیرویه، تعادل را انتخاب کنیم.
به جای رژیمهای سخت، تغذیهی طبیعتمدار را جایگزین کنیم.
و به جای درمان با دارو، از غذایمان درمان بسازیم.
📌 سوالات پرتکرار
این محتوا توسط دکتر خدیجه دلربا، متخصص داروسازی بالینی بررسی و تأیید شده است.
📌 شماره نظام پزشکی: د-۱۹۹۹۸
📝 تاریخ انتشار: ۱۴۰۴/۰۳/۰۱
📌 این مطلب آخرین بار در تاریخ پنجشنبه ۱ خرداد ۱۴۰۴ ویرایش و بازبینی شده است.